రాజకీయంగా ఆర్థికంగా దేశంలో అత్యంత కీలక పాత్ర వహించే మహారాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికల ఫలితాలు బిజెపి, ఎన్‌డిఎలకు అమితానందం కలిగిస్తే కాంగ్రెస్, ‘ఇండియా’ వేదికకు తీవ్ర నిరుత్సాహానికి గురిచేశాయి. నవంబరు 20న పోలింగ్‌ ముగిసిన ఈ రాష్ట్రంలో ఫలితాలు 23వ తేదీన వెలువడ్డాయి. సాధారణ అంచనాలు ఎగ్జిట్‌ పోల్స్‌ లెక్కలు తారుమారయ్యాయి. బిజెపి, ముఖ్యమంత్రి ఏక్‌నాథ్‌ షిండే నాయకత్వంలోని శివసేన, అజిత్‌ పవార్‌ నేతృత్వంలోని ఎన్‌సిపి చీలిక వర్గాలతో ఏర్పడిన పాలక మహాయుతి కూటమి 288 స్థానాలలో 230 పైగా తెచ్చుకుని ఘన విజయం సాధించింది. బిజెపికి 132, ఏక్‌నాథ్‌ షిండే శివసేనకు 57, అజిత్‌ పవార్‌ ఎన్‌సిపిఎ కి 41 వచ్చాయి. మరోవైపున ప్రధాన ప్రత్యర్థిగా కాంగ్రెస్, శివసేన (ఉద్ధవ్‌ థాకరే), ఎన్‌సిపి (శరద్‌ పవార్‌) లతో కూడిన మహా వికాస్‌ అగాధీ కూటమి పార్టీలలో ఏ ఒక్కటీ ప్రతిపక్ష హోదా కూడా పొందలేకపోయాయి. నిజానికి సేన, ఎన్‌సిపి మూల సంస్థలు ఎంవిఎలో వున్నా పోటీ నేతలతో చీలిపోయిన వర్గాలే అధిక స్థానాలతో వీళ్లను వెనక్కు నెట్టేశాయి. ఆరు మాసాల కిందట జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో ఎంవిఎ 30 స్థానాలు తెచ్చుకుని సంచలనం సృష్టించింది. మహాయుతి కేవలం 17 స్థానాలకే పరిమితమైంది. అదే సమయంలో రెండు కూటముల మధ్య ఓట్ల తేడా కేవలం 0.4 శాతం మాత్రమే వుండటం వల్ల శాసనసభ ఫలితాలపై ఉత్కంఠ నెలకొంది.
లోక్‌సభ ఓటింగులో జాతీయ రాజకీయ కోణాలు ప్రధానంగా పని చేస్తాయి. శాసనసభ ఎన్నికలు రాష్ట్రాలను బట్టి జరుగుతాయి. అక్కడ ఎక్కువ స్థానాలు వచ్చినా అసెంబ్లీ వ్యవహారం భిన్నంగా వుండొచ్చని గతంలో చాలా సార్లు రుజువైంది. అందుకే ‘ఇండియా’ వేదిక, ప్రత్యేకించి ప్రధాన పాత్ర వహించే కాంగ్రెస్ వాస్తవికత చూపించాలని పరిశీలకులు, భాగస్వామ్య పక్షాలు పదేపదే హెచ్చరిస్తూ వచ్చాయి. హర్యానాలో లోక్‌సభ ఎన్నికలలో సరిసమానంగా సీట్లు తెచ్చుకుని అధికారంలోకి రావడం ఖాయమని హడావుడి చేసిన కాంగ్రెస్ ఘోరంగా దెబ్బతిన్న అనుభవం పని చేస్తుందని భావించారు. లౌకిక శక్తుల ఐక్యతకు సర్దుబాట్లకు ప్రాధాన్యతనివ్వకపోవడమే హర్యానాలో కాంగ్రెస్ ఓటమికి కారణమని తేల్చి చెప్పారు. దీనికి అంతర్గత అనైక్యత కూడా తోడై పరాజయం తీవ్రమైంది. మహారాష్ట్రలోనైనా అలాంటివి మార్చుకోకపోగా అంతకంటే ఘోరంగా దెబ్బతినడం వారికే దిగ్భ్రాంతి కలిగించింది. శివసేనపై ఉద్ధవ్‌ థాకరే పట్టు సడలిందా, ఎన్‌సిపి కౌటిల్యుడు శరద్‌ పవార్‌ ప్రభ తగ్గిందా వంటి ప్రశ్నలూ ముందు నిలిచాయి. మరోవైపు అంత విజయం సాధించిన బిజెపి కూటమి కూడా ముఖ్యమంత్రి ఎంపిక పూర్తి చేసుకోలేకపోవడం బట్టి రాజకీయ సవాళ్లు అర్థమవుతాయి. ఇప్పటికే షిండే అలిగి ఊరెళ్లిపోయారు. అయితే ఏదోవిధంగా అవసరమైతే షిండేను తప్పించైనా సరే బిజెపి దేవేంద్ర ఫడ్నవిస్‌కే పదవి కట్టబెడుతుందని అందరికీ తెలుసు. ధృతరాష్ట్ర కౌగిలిలా బిజెపితో మరీ ముఖ్యంగా మోడీతో అంటకాగిన వారు ఆఖరుకు ఏమవుతారో చెప్పే ఉదాహరణ షిండే. అయినా తెలుగునాట కొందరు నేతలు అందుకు ఆరాటపడుతున్న తీరు ఆశ్చర్యం కలిగిస్తుంది.
రంగంలోకి ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌…
మహారాష్ట్రలో ఎంవిఎ సీట్ల సర్దుబాటు చర్చల నుంచి నియోజక వర్గాల కేటాయింపు వరకూ అస్తవ్యస్తంగానే జరిగింది. మూడు ప్రధాన పార్టీలే తేల్చుకోలేకపోగా వామపక్షాలు, ఇతర లౌకిక పార్టీలతో సకాలంలో సరైన చర్చలే జరగలేదు. మరోవైపు బిజెపి ఎలాగైనా లోక్‌సభ ఫలితాలను మార్చి అధికారంలోకి రావడమే ఏకైక ధ్యేయంగా వ్యవహరించింది. చివరి మాసాలలో ‘లడ్కీ బహెన్‌ యోజన’ వంటి పథకాలను ప్రకటించి రూ.1500 ఆగమేఘాల మీద బదిలీ చేసింది. ఎంవిఎ రూ.3000 ఇస్తామని వాగ్దానం చేసినా అధికారంలో వుండి తక్షణం ఖాతాల్లోకి పంపించారు గనక ఎక్కువ పనిచేసిందని చెబుతున్నారు. దీనికి తోడు కుల, మత ప్రచారాలను మహాయుతి నేతలు దారుణంగా సాగించారు. కలసి వుండాలని చెబుతున్నట్టుగా ఏక్‌ హైతో సేఫ్‌ హై (కలిసి వుంటే మనం సురక్షితంగా ఉంటాము), బాటేంగే తో కటేంగే (చీలిపోతే కూల్చేస్తారు) వంటి నినాదాలతో హిందూ మతతత్వ రాజకీయాలను ప్రచారం చేశారు. మోడీ, హోం మంత్రి అమిత్‌ షా, యు.పి ముఖ్యమంత్రి యోగి ఆదిత్యనాథ్‌ల త్రయం తోడు ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ నేరుగా రంగంలోకి దిగి ఇంటింటికీ తిరిగి జాతీయత, మతం అంటూ ప్రచారం నడిపించింది. అసలు తమ వల్లనే ఈ విజయం సాధ్యమైందని కూడా వారి వాదనగా వుంది.
ఎంవిఎను తికమక పెట్టేందుకు గాను శరద్‌ పవార్‌ బిజెపితో చేతులు కలిపారనే ప్రచారం నడిపించారు. 2019లో బిజెపిని బలపర్చడానికి శరద్‌ పవార్‌ ఆదేశాలపైనే బిజెపితో చర్చలు జరిపామనీ, అప్పట్లో అదానీ కూడా ఆ చర్చలలో పాల్గొన్నారని అజిత్‌ పవార్‌ వెల్లడించారు. అదానీ ఇంట్లో చర్చలు జరిగాయి గానీ ఆయనతో భోజనం మాత్రమే చేశామనీ చర్చలలో లేరనీ శరద్‌ పవార్‌ వివరణ ఇచ్చినా కలసిన సంగతి మాత్రం కొట్టివేయలేదు. అంతేగాక అజిత్‌ పవార్‌తో ఆయన కుటుంబ సంబంధాలు కూడా లేనిపోని చర్చలయ్యాయి.
కాంగ్రెస్ తప్పిదాలు
కూటమిలో తనకే అత్యధిక స్థానాలలో పోటీ చేయాలని పట్టుపట్టిన కాంగ్రెస్ ప్రచారంలో అంత పదునుగా పాల్గొనలేదు. ఆఖరుకు రాహుల్‌ గాంధీ కూడా పరిమితంగా తప్ప మీద వేసుకుని ప్రచారం చేసింది లేదు. సంప్రదాయ శివసేన ఓటర్లను ఉద్ధవ్‌ థాకరే ఆకట్టుకోలేకపోయారు. ఎంవిఎ ముఖ్యమంత్రి అభ్యర్థిగా ముందే ఉద్ధవ్‌ను ప్రకటించకపోవడంతో మరాఠా ఆత్మగౌరవ భావన దెబ్బతిన్నదనే ప్రచారం ప్రభావం చూపింది. స్వయంగా ఉద్ధవ్‌ కూడా ముందే సిఎం పేరు ప్రకటించి వుండాల్సిందని అసంతృప్తి వెలిబుచ్చారు. సిపిఎం, సిపిఐ, ఎస్‌పి వంటి పార్టీలను కలుపుకోవలసిన అవసరాన్ని అసలే గుర్తించలేదు. లోక్‌సభ ఎన్నికలలో సిపిఎంకు సీటే కేటాయించకపోయినా ఓట్ల చీలిక నివారించడం కోసం పోటీ చేయకుండానే మద్దతునిచ్చింది. ఇప్పుడు అసెంబ్లీ ఎన్నికలలోనూ అనేక విమర్శల తర్వాత మూడు స్థానాలకు అంగీకరించి మళ్లీ ఒకచోట పోటీ పెట్టింది కాంగ్రెస్. దహను, సోలాపూర్‌, కల్వాన్‌లలో సిపిఎం పోటీ చేస్తుండగా. సేన, ఎన్‌సిపి మూడు చోట్ల మద్దతునిచ్చినా సోలాపూర్‌లో కాంగ్రెస్ పోటీ చేసి బిజెపి గెలవడానికి కారణమైంది. సిపిఎం దహను స్థానంలో పదోసారి విజయం సాధించడం ఒక విశేషం. ఎస్‌పి విషయంలోనూ ఇదే జరిగింది. లోక్‌సభ ఎన్నికలలో గెలుపు తర్వాత కాంగ్రెస్ చూపంతా ముఖ్యమంత్రి పీఠంపైనే వుండి కూటమి భాగస్వాములను కించపర్చింది. లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో ముందుగా సర్దుబాట్లు పూర్తయిన రాష్ట్రం మహారాష్ట్ర కనుకనే ఫలితాలు స్పష్టంగా వచ్చాయి. కానీ ఈసారి హర్యానా తప్పులను పునరావృతం చేసింది కాంగ్రెస్. అక్కడా ఎస్‌పి, ఆప్‌లను అసలు కలుపుకోలేదు. హర్యానా ఓటమి తర్వాత ఆక్రోశం వ్యక్తం చేసింది రాహుల్‌ గాంధీ కాగా తాజాగా జరిగిన ఆ పార్టీ వర్కింగ్‌ కమిటీ సమావేశంలో ఆ పార్టీ అధ్యక్షుడు మల్లికార్జున ఖర్గే ఆ పని చేశారు. ఏది ఏమైనా కాంగ్రెస్ సంకుచితత్వం, దూరదృష్టి లోపం వల్ల లోక్‌సభ ఎన్నికల విజయంతో వచ్చిన సదవకాశం సగం వెనక్కు పోయినట్టయింది. బలం లేకున్నా ఎక్కువ సీట్లు కావాలని పట్టుపట్టడం, తర్వాత చతికిల పడటం పరిపాటిగా మారింది. బీహార్‌ ఎన్నికల్లోనూ నాలుగేళ్ల కిందట వెంటపడి మరీ 70 సీట్లు తీసుకుని పోటీ చేసినా ఆ పార్టీ కేవలం 19 గెలవగలిగింది. అదే ఆర్‌జెడి, వామపక్షాల గెలుపు శాతం చాలా ఎక్కువగా వుంది. యు.పి లోనూ అంతే. ఆ రెండిటితో పాటు తమిళనాడులో కూడా ‘ఇండియా’ వేదిక సీట్లు పెరిగాయంటే అది ఇతర మిత్రుల విజయాల వల్ల తప్ప కాంగ్రెస్ వల్ల కాదు. ఎందుకంటే కాంగ్రెస్ యంత్రాంగం నిర్మాణ బలం విధాన స్పష్టత కూడా తగ్గిపోతున్నాయి. మహారాష్ట్రలో మాలెగావ్‌ వంటి చోట్ల వచ్చిన ఓట్ల శాతం చూస్తే మైనార్టీలు కూడా కాంగ్రెస్‌కు దూరంగా పోతున్నట్టు అర్థమవుతుంది. మాజీ ముఖ్యమంత్రి పృథ్వీరాజ్‌ చవాన్‌, ప్రతిపక్ష నేత బాలా సాహెబ్‌ థోరట్‌ వంటి వారు కూడా గెలవలేకపోయారు. కాంగ్రెస్ 101 సీట్లలో పోటీ చేసి 16 మాత్రమే తెచ్చుకోగలిగింది. ఇందులో తొమ్మిది విదర్భలోనే. వాయువ్య భారత్‌లో మొత్తం లోక్‌సభ స్థానాలుండగా బిజెపితో ఆ పార్టీ ముఖాముఖి తలపడిన 75 సీట్లలో కేవలం తొమ్మిది మాత్రమే తెచ్చుకోగలిగింది. కనుక తన బలం గురించి అతి అంచనాలు మాని లౌకిక పార్టీలతో ఇచ్చిపుచ్చుకునే రీతిలో వ్యవహరించకపోతే కాంగ్రెస్ కోలుకోవడం కూడా కష్టమే. కార్మిక హక్కులు, రైతాంగ సంక్షోభం వంటి వాటిపై ప్రత్యేకంగా దృష్టి పెట్టవలసిన అవసరం కూడా గ్రహించాల్సి వుంది. రైతాంగ ఆందోళనకు మార్గం చూపిన మహారాష్ట్ర ఉద్యమాల ప్రభావం ఎన్నికల ఓటింగులో ప్రతిబింబించలేదంటే కాంగ్రెస్, ఎంవిఎల వైఖరి మాత్రమే కారణం. దీనికి తోడు ఇవిఎంలు, ఓట్ల సంఖ్యలో తేడా వంటివి కూడా పరిశీలించాల్సి వుంది.
జార్ఖండ్‌ ఉపశమనం
జార్ఖండ్‌ విషయానికి వస్తే ముఖ్యమంత్రి హేమంత సొరేన్‌ను జైలుపాలు చేసి వెంటాడిన తీరును ఓటర్లు తోసిపుచ్చారు. కూటమిలో కాంగ్రెస్ 16, ఆర్‌జెడి 4, సిపిఐ (ఎంఎల్‌) లిబరేషన్‌ 2 తెచ్చుకున్నాయి. ఇక బిజెపికి 21 రాగా ఆ కూటమిలోని ఎల్‌జెపి, ఎజెఎస్‌య, జెడియు లకు ఒక్కొక్కటి చొప్పున వచ్చాయి. బిజెపి సీట్ల శాతం తగ్గిపోగా ‘ఇండియా’ వేదిక పార్టీల సీట్లు పెరిగాయి. ఇది కూడా అనేక ఎగ్జిట్‌ పోల్స్‌ చెప్పిన దానికి విరుద్ధం. అయితే ఇక్కడ కూడా కాంగ్రెస్ బిజెపితో నేరుగా తలపడిన 12 చోట్ల ఓటమి చవిచూసింది. ఇక ఇప్పుడు జార్ఖండ్‌ సర్కారు ముందు తీవ్ర ఆర్థిక సవాళ్లు వుంటాయి. కేంద్రం వివక్ష లేకుండా సహకరించాలని హిందూ పత్రిక సంపాదకీయమే రాసింది.
ఉప ఎన్నికల తీరు
ఈ రెండు రాష్ట్రాల శాసనసభలతో పాటు అనేక లోక్‌సభ, శాసనసభల స్థానాలకు జరిగిన ఉప ఎన్నికల ఫలితాలు కూడా మిశ్రమంగానే వున్నాయి. కేరళలో చూస్తే లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో వెనకబడిన ఎల్‌డిఎఫ్‌ మళ్లీ పుంజుకున్నదని ఈ ఫలితాలు నిరూపించాయి. ఇక దాని పని ముగిసినట్టేనని బిజెపి, కాంగ్రెస్ అనుకూల శక్తులు రొదపెట్టినప్పటికీ ఓటర్లు అది తప్పని చాటిచెప్పారు. చెలకరలో యుడిఎఫ్‌ అభ్యర్థి గెలుపు ఖాయమని మీడియా హోరెత్తినా ఎల్‌డిఎఫ్‌ అభ్యర్థి యుఆర్‌ ప్రదీప్‌ 12 వేల ఓట్లకు పైగా మెజారిటీతో గెలుపొందారు. మత పార్టీల సాయంతో పాలక్కాడ్‌ను కాంగ్రెస్ నిలబెట్టుకున్నా ఎల్‌డిఎఫ్‌ ఓట్లు గణనీయంగా పెరిగాయి. ఇక వయనాడ్‌లో ప్రియాంక గాంధీ అధిక మెజార్టీతో లోక్‌సభకు ఎన్నికైనా ఎలాంటి రాజకీయ ప్రాధాన్యత లేని వ్యక్తిగత కుటుంబ వ్యవహారంగానే చూస్తున్నారు.
ఇక రాజస్థాన్‌లో ఎన్నికలు జరిగిన ఏడు సీట్లలో అయిదు బిజెపి ఒకటి, కాంగ్రెస్, ఒకటి ఇతరులు, యు.పి లో మొత్తం 9లో ఏడు బిజెపి (మిత్ర పార్టీలతో సహా), రెండు ఎస్‌పి, బెంగాల్‌లో ఉప ఎన్నికలు జరిగిన మొత్తం ఆరు సీట్లు తృణమూల్‌, చత్తీస్‌గఢ్‌లో ఒక చోట బిజెపి, పంజాబ్‌లో మూడు చోట్ల ఆప్‌, కర్ణాటకలో జరిగిన మూడు చోట్ల కాంగ్రెస్, బీహార్‌లో నాలుగుకు నాలుగు బిజెపి గెలుచుకున్నాయి. అంటే ఉత్తర వాయువ్య భారతంలో బిజెపి ఆధిక్యత సాధించగా దక్షిణాదిన మాత్రం వెనకబడిపోయినట్టు మరోసారి వెల్లడైంది. వేర్వేరు పార్టీలు ఈ ఫలితాలను ఎలా విశ్లేషించుకుని భవిష్యత్‌ విధానాలు రూపొందించుకుంటాయో చూడవలసిందే. ఏమైనా ఒకే దేశం ఒకే ఎన్నిక పాట ఎంత పొరబాటో ఈ రకరకాల ప్రజా తీర్పులతో స్పష్టమైపోతున్నది.
తెలకపల్లి రవి
