దాదాపు 30 ఏళ్ల క్రితం (1993) జురాసిక్‌ పార్క్‌ అనే సినిమా వచ్చింది. లాభాపేక్షతో, జన్యు ఇంజనీరింగ్ వంటి అధునాతన సాంకేతికత ద్వారా, శతాబ్దాల క్రితం అంతరించిపోయిన డైనోసార్‌లను మానవుడు మళ్లీ పుట్టించడం, అందుకు ప్రతిగా ప్రకృతి, డైనోసార్‌ల రూపంలోనే ప్రతిఘటించి, తన శక్తిని తిరిగి చాటుకోవడం ఈ సినిమా ఇతివృత్తం. సాంకేతికతను అతిగా నమ్మి, ఆ పొగరుతో ప్రకృతిని తక్కువగా అంచనా వేయడం, కార్పొరేట్‌ శక్తుల అతివ్యాప్తి, శాస్త్రంలో నైతికత లోపాలు, బాధ్యత కంటే లాభానికి ప్రాధాన్యత ఇచ్చే మానవ స్వభావంతోబాటు, తాను పెంచిపోషించిన సాంకేతికతనే భూతంలా పెరిగి తనకే సవాలు విసురుతుందనే వాస్తవాన్ని కూడా ఈ సినిమా ఎత్తి చూపుతుంది.
ప్రకృతిలో చాలా జీవులు బహుశా అన్నీ కావచ్చు.. ఏదో ఒక రకంగా పరస్పరం ఒకదానిపై ఒకటి ఆధారపడుతూ మనుగడ సాగిస్తాయి. రెండు విభిన్న జాతులు ఒకదానికొకటి సహాయపడుకుంటూ, కలిసి మెరుగైన జీవితాన్ని సాధించడం సహజీవన సూత్రం. ఇటువంటి సహజీవనం మనుగడకు సహజ పరిష్కారం. ఇదే ఆలోచనను టెక్నాలజీలోకి తీసుకొస్తే మానవ మేధ-కృత్రిమ మేధస్సు (ఎఐ) సహజీవనం. ఎఐ భారీ సమాచారాన్ని వేగంగా విశ్లేషించగలదు. కానీ భావోద్వేగాలను అర్థం చేసుకోగలగడం, సందర్భాన్ని గ్రహించగలగడం, సృజనాత్మకంగా ఆలోచించగలగడం మనిషి మాత్రమే చేయగలడు. మనిషి, ఎఐ కలిసి పనిచేసి, ఒకరి బలహీనతలను మరొకరు బలంగా మార్చుకోవడం జరిగితే, ఆ కలయిక సూపర్‌పవర్‌ లాంటిది!
కృత్రిమ మేధ స్వభావం, సామర్థ్యం…
ఎఐ అనేది కంప్యూటర్‌ సైన్స్‌లో ఒక ప్రత్యేక శాఖ, ఇది మానవ ఆలోచనా విధానాలు, నిర్ణయాత్మక ప్రక్రియలను అనుకరించేలా రూపొందించబడింది. సాంప్రదాయ సాఫ్ట్‌వేర్‌కు భిన్నంగా, ఎఐ విస్తృత డేటాను విశ్లేషించి, తన అల్గారిథమ్‌లను స్వయంచాలకంగా నవీకరించుకుంటుంది. మానవ సహాయం లేకుండానే తన పనితీరును మెరుగుపర్చుకుంటుంది. ఈ సాంకేతికత సంక్లిష్టమైన పనులను ఉదాహరణకు, వైద్య రోగ నిర్ధారణ, స్వయంచాలక వాహన నడవడం సమర్థవంతంగా నిర్వహించగలదు. అయితే, ఈ అసాధారణ సామర్థ్యమే అవాంఛనీయ ప్రమాదాలను, పరిస్థితులను కూడా తెస్తుంది.
ఎలా పనిచేస్తుంది…
మనం గమనించలేదేమో గానీ, ఎఐతో ఇప్పటికే మనం సహజీవనం చేస్తున్నాం. ఎఐ మన రోజువారీ జీవితంలో విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతోంది. స్మార్ట్‌ఫోన్‌లలో Siri, Google Assistant, Grok వంటి ఎఐ అసిస్టెంట్‌లు మన పనులను మనకే గుర్తు చేయడంతో పాటు, ప్రశ్నలకి సమాధానాలు, స్మార్ట్‌హోమ్‌ నియంత్రణను సులభతరం చేస్తున్నాయి. ఫేస్‌ రికగ్నిషన్‌, కెమెరా ఫీచర్లు ఎఐ ఆధారితం. Netflix, YouTube, Amazonలు లో ఎఐ రికమండేషన్‌లు మనం ఇష్టపడే సమాచారాన్ని సూచిస్తున్నాయి. ×అర్‌aస్త్రతీaఎ వంటివి కంటెంట్‌, ప్రకటనలకు ఎఐని వాడతాయి. Google Maps ట్రాఫిక్‌ అంచనాలు, మెరుగైన మార్గాన్ని సూచించడం కోసం ఎఐని ఉపయోగిస్తున్నాయి. ఆరోగ్య రంగంలో క్యాన్సర్‌ గుర్తింపు వంటి ఆరోగ్య పర్యవేక్షణలో సహాయపడుతున్నాయి. Uber, RAPIDO వంటివి ధర నిర్ణయం, మార్గం కోసం ఎఐని ఉపయోగిస్తున్నాయి. Amazon చాట్‌బాట్‌లు, సిఫార్సులు ఎఐ ద్వారా పనిచేస్తాయి. ChatGPT, Grammarly, DeepSeek వంటివి రాయడం, కోడింగ్‌, టాస్క్‌ ఆటోమేషన్‌ను మెరుగుపరుస్తున్నాయి. చీవర్‌ వంటి సెక్యూరిటీ సిస్టమ్‌లు భద్రతను మెరుగుపరుస్తాయి Duolingo వంటివి వ్యక్తిగతీకరించిన విద్యను అందిస్తున్నాయి. Google Translate, Zoomలు అనువాదం, నాయిస్‌ క్యాన్సిలేషన్‌ను మెరుగుపరుస్తున్నాయి.
సినిమా, సంగీతంలో ఎఐ విప్లవాత్మకం. MetaHuman Creator లేని నటులను సృష్టిస్తుంది. ChatGPT, LyricStudio, Suno, AIVA పాటలను రూపొందిస్తాయి. ElevenLabs, Grok వాస్తవిక వాయిస్‌లను, వాయిస్‌ క్లోనింగ్‌ను (ఉదా: మనమధ్య లేని గాయకుల గొంతులు) సృష్టిస్తాయి. పాడ్‌కాస్ట్‌లు, వాయిస్‌ఓవర్‌లలో ఉపయోగపడతాయి.
సోషల్‌ మీడియా : ఓటిటిల్లో మనం చూసే సినిమాలు, యూట్యూబ్‌లో, ఇన్స్టాలో మనం ఆనందించే రీళ్ళు… వీటన్నిటినీ ఎఐ ప్రభావితం చేస్తుంది. మనం చూసే వీడియోల సమాచారాన్ని విశ్లేషించి, అటువంటివాటినే పదే పదే ప్రతిపాదిస్తుంది. స్ట్రీమింగ్‌ ప్లాట్‌ఫారమ్‌లలోని రికమెండేషన్‌ అల్గారిథమ్‌లు వినియోగదారులు ఏ కార్యక్రమాలను చూడాలనే నిర్ణయాలను ప్రభావితం చేస్తాయి.
వైద్య రంగం: వైద్యులు ఎఐ సాధనాలను ఉపయోగించి క్యాన్సర్‌ను ముందుగానే గుర్తిస్తున్నారు. ఎక్స్‌-రే లేదా స్కాన్‌లలో అసాధారణతలను ఎఐ వేగంగా గుర్తిస్తుంది. కానీ రోగికి ఆ సమాచారాన్ని ఎలా చెప్పాలి.. ట్రీట్‌మెంట్‌ ప్లాన్‌ ఎలా రూపొందించాలి.. అనేది డాక్టర్‌ అనుభవంతో నిర్ణయిస్తాడు.
సృజనాత్మక రంగాలు : సినిమా ఎడిటర్లు ఎఐ సాఫ్ట్‌వేర్‌ను ఉపయోగించి, గంటలపాటు చేసే ఎడిటింగ్‌ పనిని నిమిషాల్లో చేస్తున్నారు. ఎఐ సీన్‌లను కట్‌ చేసి, ఫిల్టర్లు జోడిస్తుంది. కానీ కథను ఎలా చెప్పాలి.. ఏ సన్నివేశం ఎక్కడ ఉండాలి.. అనేది మానవ సృజనాత్మకత డిసైడ్‌ చేస్తుంది.
వ్యవసాయం : భారత్‌లో, రైతులు ఎఐ ఆధారిత యాప్‌లను ఉపయోగించి వాతావరణ అంచనాలు, పంట సలహాలు పొందుతున్నారు. ఎఐ డేటా విశ్లేషిస్తుంది. కానీ ఎప్పుడు నాటాలి.. ఎలా నీరు పెట్టాలి.. అనేది రైతు అనుభవంతో నిర్ణయిస్తాడు. ఇది రైతుకు సైన్స్‌ను అందిస్తుంది. కానీ అతని జ్ఞానాన్ని ఆక్రమించుకోదు.
విద్య : టీచర్లు ఎఐ టూల్స్‌తో విద్యార్థుల పనితీరును విశ్లేషిస్తున్నారు. ఎవరికి ఎక్కడ సహాయం కావాలో తెలుసుకుంటున్నారు. కానీ విద్యార్థిని ప్రేరేపించడం, వారి ఆత్మవిశ్వాసం పెంచడం టీచర్‌ చేతిలోనే ఉంది.
ఎందుకు ముఖ్యం..
బిల్‌ గేట్స్‌ లాంటి వారు రాబోయే రోజుల్లో ఎఐ మానవుల ఉద్యోగాలను లాగేసుకుంటుందని హెచ్చరిస్తుంటే, దానితో సహజీవనం ఆలోచన కొత్త అవకాశాలను సష్టిస్తుంది.
ఉత్పాదకత పెరుగుదల: ఎఐ రిపిటీటివ్‌ టాస్క్‌లను హ్యాండిల్‌ చేస్తుంది. మనుషులు సృజనాత్మక, వ్యూహాత్మక పనులపై దృష్టి పెట్టగలరు. ఉదాహరణకు, ఒక డేటా అనలిస్ట్‌ గంటల తరబడి నంబర్లు నొక్కడం కాకుండా, ఎఐ సాయంతో ఒక ప్రణాళిక రూపొందించవచ్చు.
నైపుణ్యాల ప్రజాస్వామీకరణ: ఎఐ టూల్స్‌ సామాన్యులకు కూడా అధునాతన సామర్థ్యాలను అందిస్తాయి. ఒక చిన్న వ్యాపారం చేసే వ్యక్తి, ఎఐతో మార్కెట్‌ ను విశ్లేషించి, పెద్ద కంపెనీలతో పోటీ పడవచ్చు.
సమస్య పరిష్కారం: వాతావరణ మార్పు, ఆరోగ్య సంక్షోభాలు లాంటి సమస్యలను పరిష్కరించడానికి ఎఐ డేటా విశ్లేషణ, మానవ సృజనాత్మకత కలిసి అద్భుత ఫలితాలు ఇస్తాయి. ఉదాహరణకు, ఎఐ వాతావరణ నమూనాలను రూపొందిస్తే, మానవులు ఆ డేటాతో విధానాలను రూపొందిస్తారు.
వ్యక్తిగతీకరణ : ఎఐ వ్యక్తుల అవసరాలకు అనుగుణంగా సేవలను రూపొందిస్తుంది. కానీ మానవ స్పర్శ ఆ అనుభవాన్ని మరింత హృద్యంగా చేస్తుంది. ఒక కస్టమర్‌ సర్వీస్‌ ఏజెంట్‌ ఎఐ చాట్‌బాట్‌ సపోర్ట్‌తో క్లయింట్‌ సమస్యను త్వరగా పరిష్కరిస్తాడు, కానీ సానుభూతితో సంభాషణ నడిపిస్తాడు.
సవాళ్లు ఏమిటి?..
అయితే, ఈ సహజీవనం మాత్రం ఎఐతో పనులు చేయించుకున్నంత సునాయాసం కాదు.
నైపుణ్యంలో అంతరాలు : ఎఐతో కలిసి పనిచేయడానికి కొత్త నైపుణ్యాలు కావాలి. ఉదాహరణకు, ఒక ఫ్యాక్టరీ వర్కర్‌ రోబోలతో సహకరించడానికి సరైన సాంకేతిక నైపుణ్యం నేర్చుకోవాలి. ఈ కొత్త నైపుణ్యం సముపార్జించడానికి సమయం, డబ్బు వ్యయమౌతాయి.
అతి-ఆధారం: ఎఐ మీద ఎక్కువ ఆధారపడితే, మన సొంత ఆలోచనా సామర్థ్యం తగ్గే ప్రమాదం ఉంది. ఇప్పటికే రెండు ప్లస్‌ రెండు కూడటానికి జేబులోనుండి సెల్‌ఫోన్‌లో కాల్క్యులేటర్‌ వెదుక్కునే పరిస్థితి వచ్చేసింది. గూగుల్‌ చెప్పిందని, వికీపీడియా రాసిందనీ గుడ్డిగా నమ్మలేని పరిస్థితి. గూగుల్‌ మ్యాప్‌లను నమ్ముకునేవారికి తెలుసు ఆ బాధ ఏమిటో! ఎఐ ఇలా చెప్పింది కాబట్టి ఇదే కరెక్ట్‌’ అని పాటించడం మంచిది కాదు.
నైతికత : ఎఐ చేసే నిర్ణయాలు ఎవరి బాధ్యత? ఒక ఆటోమేటెడ్‌ సర్జరీలో ఎఐ తప్పు చేస్తే, ఆ పొరపాటుకి బాధ్యత ఎవరిది?
అసమానత : ఎఐ టూల్స్‌ అందరికీ అందుబాటులో ఉండవు. అధునాతన టెక్‌ కంపెనీలు ధనవంతుల చేతుల్లో ఉంటే, చిన్న బిజినెస్‌లు, అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు వెనుకబడతాయి.
సాంస్కృతిక నిరోధం : కొన్ని సమాజాలు ఎఐని పూర్తిగా ఆదరించకపోవచ్చు, ముఖ్యంగా మానవ సంబంధాలు కీలకమైన చోట.
ఉదాహరణకు, హాస్పిటల్‌లో రోబో నర్స్‌ను మన ప్రజలు ఒప్పుకోకపోవచ్చు.
భవిష్యత్తు ఎలా ఉంటుంది?
మానవ-ఎఐ సహజీవనం భవిష్యత్తు ఉత్తేజకరంగా కనిపిస్తుంది. కానీ దాన్ని సాధించడానికి కొంత ప్రయాస చెయ్యాల్సిరావచ్చు. కొత్త దారులు అవసరం కావచ్చు.
విద్య, శిక్షణ : పాఠశాలలు, కాలేజీలు ఎఐతో కలిసి పనిచేసే మెళకువలను నేర్పించాల్సి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు, కోడింగ్‌, డేటా అనలిటిక్స్‌. వాటితోపాటు క్రిటికల్‌ థింకింగ్‌ కూడా నేర్పాలి.
అందుబాటు డిజైన్‌: ఎఐ సిస్టమ్స్‌ అందరికీ అందుబాటులో ఉండేలా రూపొందించాలి. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో రైతులకు తక్కువ ఖర్చుతో ఎఐ యాప్‌లు అందివ్వడం ఒక ఉదాహరణ.
నైతిక బాధ్యత : ఎఐ నిర్ణయాలకు స్పష్టమైన నియమావళి, బాధ్యతలు ఉండాలి. ప్రభుత్వాలు, కంపెనీలు కలిసి వీటిని నిర్ణయించాలి.
సాంస్కృతిక స్పృహ : ఎఐ పరిష్కారాలు స్థానిక సంస్కృతులకు అనుగుణంగా ఉండాలి. ముఖ్యంగా మన దేశంలో అనేకరంగాలలో మానవ స్పర్శ, మాట, మానసిక తోడు అవసరమౌతాయి. ఈ నేపథ్యంలో ఎఐ మనకు సహాయకుడిగా ఉండాలి, కానీ మన స్థానాన్ని భర్తీ చేయకూడదు.
మనం ఏం చేయాలి?
మానవ-ఎఐ సహజీవనం సాధించడం మన చేతుల్లో ఉంది.
నేర్చుకోవాలి : ఎఐ టూల్స్‌ గురించి తెలుసుకోండి. కోడింగ్‌, డేటా సైన్స్‌ లాంటి స్కిల్స్‌ నేర్చుకోండి, కానీ మీ సృజనాత్మకత, మానవతా దృక్పథం కూడా పెంచుకోండి.
సహకరించాలి : మీ ఫీల్డ్‌లో ఎఐని ఎలా ఇమడ్చవచ్చో ఆలోచించండి. ఉదాహరణకు, ఒక టీచర్‌ ఎఐ టూల్స్‌తో విద్యార్థులకు వారి వారి శక్తినిబట్టి వ్యక్తిగత విద్య ఇవ్వవచ్చు.
నైతికత చాటాలి : ఎఐ డెవలపర్స్‌, కంపెనీలు బాధ్యతాయుతంగా ఉండాలని కోరండి. పారదర్శకత ఉన్న ఎఐ సిస్టమ్స్‌ను బలపర్చండి. స్థానికీకరణకు స్థానం ఇవ్వాలి. మన సంస్కృతి, అవసరాలకు తగ్గ ఎఐ సొల్యూషన్స్‌ను కోరండి. గ్రామీణ రైతులకు, చిన్న వ్యాపారులకు అందుబాటులో ఉండే సాంకేతికత కావాలి.
ఎఐకి ముందు, మానవ ఆవిష్కరణలు కొన్ని ఎంతగా ప్రభావపూరిత మయినాయి అంటే, వాటిని కనిపెట్టిన మానవులకే వాటిని నియంత్రించడం దాదాపు అసాధ్యమౌతోంది. న్యూక్లియర్‌ టెక్నాలజీ (1940లలో) అణు బాంబులు, శక్తిని సృష్టించింది, కానీ హిరోషిమా (1945), చెర్నోబిల్‌ (1986) విపత్తులు మానవ నష్టం, పర్యావరణ విధ్వంసాన్ని చవిచూపాయి. పారిశ్రామిక విప్లవం (1819 శతాబ్దాలు) యంత్రీకరణతో ఉత్పత్తిని మార్చింది. కానీ కార్మిక ఉద్యోగ నష్టం, బాలల శ్రమ దోపిడీకి, కాలుష్యం, వాతావరణ మార్పులకు దారితీసింది, ఇప్పటికీ ఆ ప్రభావాలను నియంత్రించలేని పరిస్థితిలో వున్నాం. రసాయన ఆయుధాలు (20వ శతాబ్దం) మస్టర్డ్‌ గ్యాస్‌ వంటివి యుద్ధాల్లో ఉపయోగించబడ్డాయి. నిషేధాలు ఉన్నప్పటికీ (ఉదా: జెనీవా ప్రోటోకాల్‌) సిరియాలో వాడకం కొనసాగింది. మాస్‌ మీడియా ప్రచారం (ఉదా: నాజీ జర్మనీ) ద్వారా తీరేది కాదు. జడ వేయాలంటే వేసే మనిషికి ఓర్పూ వేయించుకునే మనిషికి అక్కరా ఉండాలి. జడ వేసేందుకు వేళ్లాడించడం అపప్రచారాన్ని వ్యాప్తి చేసింది. సమాజాన్ని విభజించింది. సాంకేతిక పరిణామాల చరిత్ర గమనిస్తే, 1990లలో ఇంటర్నెట్‌ వచ్చిన కొత్తలో అదొక సైన్స్‌ ఫిక్షన్‌లా కనిపించింది. ఆన్‌లైన్‌ కొనుగోళ్లపై జనం అనుమానం వ్యక్తం చేశారు. ఈ రోజు, పుస్తకాల నుంచి గృహాల వరకూ అన్నింటినీ ఆన్‌లైన్‌లో కొంటున్నాం. ఎఐ కూడా ఇలాంటి పరివర్తనా దశలో ఉంది. స్వయంచాలక వాహనాలు డ్రైవర్లను, డయాగ్నోస్టిక్‌ ఎఐ వైద్యులను తొలగిస్తుందనే ఆందోళనల్లో వాస్తవం ఉన్నప్పటికీ, సాంకేతికత కొత్త అవకాశాలను కూడా సృష్టిస్తుందని చరిత్ర చెబుతోంది. గతంలో ఫ్యాక్టరీ ఉద్యోగాలు తగ్గినప్పుడు, సాంకేతిక, సేవా రంగాలు విస్తరించాయి. ఏఐతో వ్యాధులను త్వరగా గుర్తిస్తూ, జీవితాలు కాపాడే డాక్టర్ల ఉద్యోగం పోలేదు. కంప్యూటర్లు టైపిస్టులను తీసేశాయి. కానీ కోడింగ్‌, ఐటీలో కోట్ల ఉద్యోగాలు సృష్టించాయి. ఏఐ కూడా కొత్త రంగాలను తెరవచ్చు కదా.
సాంకేతికత పుట్టిందే మానవ మేధ నుండి. అది మానవ అవసరాల కోసం రూపొందినది. కానీ దాని నియంత్రణ ఇప్పుడు మానవుల అధీనంలో కూడా లేదు. దాని పరిణామాన్నీ, అభివృద్ధినీ అడ్డుకోవడం వీలుకాని స్థితిలో ఉన్నాం.
ఈ రోజు కాకపోతే రేపైనా దాని ప్రభావం తప్పదు. అయితే, ఆ ప్రభావాన్ని మనకు అనుకూలంగా మలచుకునే శక్తి మనచేతుల్లోనే వుంది. ఎఐ కంటే మెరుగ్గా మెరవా లంటే కొత్త నైపుణ్యాలను అందిపుచ్చు కోవాలి. మేధను పదును చేసుకోవాలి. దానికంటే ఒకటి రెండడుగులు ముందే ఉండాలి. అదే ఎఐ మానవులకు విసిరే సవాలు. ఇప్పుడు మనం ఎఐతో పోరాడడం కంటే, దానితో కలిసి నడుస్తూ, మరింత మెరుగ్గా దాని సేవలను అందిపుచ్చు కోవడమే అవసరం. ఆ దిశగా మన మేధను మళ్లీ మధించాలి. అపూర్వమైన మానవ మేధ, కనిపించని కృత్రిమ మేధ కలిసి ఒక అదుÄ్భత భవిష్యత్తును రూపొందించవచ్చేమో!
– డాక్టర్‌ కాకర్లమూడి విజయ్
